Amerikan Wall Street Journal (WSJ) gazetesi, Ukrayna savaşının başlamasından yaklaşık altı hafta sonra Nisan 2022’de Rus ve Ukraynalı müzakereciler tarafından hazırlanan barış anlaşması taslağına ulaştı. WSJ’nin haberine göre anlaşma Ukrayna’nın askeri ittifaklara katılmayan tarafsız bir devlete dönüşmesini öngörürken, Kiev yönetiminin Türkiye’yi garantör ülke olarak anlaşmaya dahil etmek istediği belirtildi.
‘KALICI TARAFSIZLIK’
15 Nisan 2022 tarihli belgede, Rusya’nın en çok ağırlık verdiği konuların Ukrayna’nın askeri kapasitesi ve tarafsızlığı olduğu görülüyor. Kiev yönetiminin Avrupa Birliği’ne katılım sürecinde serbest hareket etmesine engel çıkarmayan Moskova, askeri ittifaklara katılıma ise karşı çıkıyor. Ukrayna’nın “kalıcı olarak tarafsız devlet” statüsünde kalmasını isteyen Rusya, Ukrayna ordusunun büyüklüğüyle ilgili de bazı sınırlandırmalar talep ediyor. Ordunun 85 bin asker, 342 tank ve 519 topçu ile sınırlandırılmasını ayrıca envanterindeki füzelerin menzillerinin en fazla 40 km olmasını istiyor. Belgeye göre Ukraynalı müzakereciler ise 250 bin asker, 800 tank ve 1900 topçu talep ediyor.
GÜVENLİK GARANTİSİ
Belgeye göre Ukrayna’da üçüncü ülkelerin silahlarının bulunmasını da yasaklamak isteyen Rus temsilciler, Ukrayna ordusunun yabancı ülkelerin yardımıyla yeniden inşasını da engellemek niyetinde. Moskova yönetimi buna karşılık Ukrayna’ya yönelik bir saldırı olması halinde ABD, İngiltere, Çin, Fransa ve Rusya’nın Kiev yönetimine güvenlik garantileri vermesini ve bu ülkelerin olası bir saldırıya kolektif yanıt vermesini teklif ediyor. Belgeye göre bu bağlamda Ukrayna’nın tarafsızlığını bozabilecek daha önceki askeri anlaşmaların da feshi isteniyor. Rusya, görüşmelerin sona yaklaştığı dönemde garantör ülkeler arasında Belarus’u eklemek isterken, Ukrayna ise Türkiye’nin listeye dahil edilmesini talep ediyor.
KIRIM KONUSU YÜZ YÜZE
Anlaşma taslağındaki bir diğer konu ise Kırım’ın akıbeti. 2014 yılında Rusya’nın işgal ettiği Kırım’ın kontrolünün fiilen Rusya’ya bırakılmasını öngören anlaşma taslağında, bu konudaki ayrıntıların Rusya lideri Vladimir Putin ve Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenski arasında o tarih itibariyle gerçekleşeceği beklenen yüz yüze görüşmelerde masaya yatırılması planlanıyor. Rusçanın, resmi dairelerde Ukraynaca ile eşit kullanım hakkına sahip olması isteği ise Ukrayna tarafından onaylanmıyor.
BUGÜN DAHA AĞIR OLUR
İki ülke arasındaki görüşmeler Haziran 2022’de tamaman durdu ve söz konusu anlaşma taslağı hiçbir zaman hayata geçirilmedi. Öte yandan Rusya lideri Putin son dönemde Batı liderlerine, müzakere masasının tekrar kurulması yönünde çağrıda bulunuyor. Buna karşın özellikle ABD’li yetkililer Rusya’nın Ukrayna’daki maksimalist emellerinden vazgeçmediği kanaatine sahip. Askeri uzmanlar ise Ukrayna’nın Batı’dan aldığı yardımların sekteye uğramasının da etkisiyle Rusya’nın sahada daha güçlü bir pozisyona geldiği bu dönemde Putin’in 2 yıl öncesine göre çok daha ağır şartları masaya sunacağı görüşünde.
